सन्थाल समुदायले बुधबार बाहा
पर्व मनाएका छन् ।
फागु पूर्णिमाको अवसरमा सन्थाल
समुदायले एकअर्कालाई पानी छ्यापेर बाहा
पर्वको खुसीयाली साटासाट गरेका
हुन् । सन्थाल समुदायले होली पर्व मनाउँदैनन् । तर, हिन्दु धर्मावलम्बीहरुले
होली पर्वमा रंग खेल्न सुरु गर्नुअघि नै बाहा पर्व मनाइसक्नु पर्ने
परम्परा छ ।
जहदा ७ सितमटोलका सन्थाल समुदायका नाइके
भगवानलाल बेसराको घरमा बुधबार
बिहानैदेखि बाहा पर्वको गीत र नाच सुरु भएको थियो ।
व्रत बसेका नाइकेसँगै मंझी हाडाम,
प्राणिक, जगमंझी, जगप्राणिक,
गुडित र कुडोम
नाइके जाहेरथानमा पूजा गर्न बसे । जहदा ७ का वडाअध्यक्षसमेत रहेका नाइके बेसराले सुरुमा इष्ट देउता मराङ
बुरु, जाहेर एरा र गोसाई एराको छापरोमा पानीले चोखो पारेर तीनतिर गाडे
र कलश स्थापना गरेर काँचो धागोले बाँधे । त्यसपछि चामलको पिठोले ५ वटा कोठा बनाएर त्यसमा सालको पात,
सुपारी लड्डु,
सिन्दुर, भर्नीको फूल राखेर दूध र पानी चढाएर
विधिवत् पूजा गरे । त्यसपछि
अर्को छाप्रोमा इष्ट देउता पारगाना बोङगाको र दुबै छाप्रोको मध्यमा रहेको मोडेको, तुरुइको देउताको प्रतिक खुण्टीमा पनि बेसराले विधिवत् पूजा गरे । इष्ट देउताको पूजापछि कुडोम
नाइके बडका सोरेनले खेतमा गएर जंगलको देउता वीरको विधिवत् पूजा गरे ।
सन्थाल समुदायले कुखुराको बली दिएर
पूजा गर्ने परम्परा भएपनि बेसरा नाइके भएपछि बलीको साटो लड्डु चढाएर पूजा गर्न थालेको बताए । बाहा पर्वको
प्रसाद सोडे पकाउनका लागि छुट्टै कुखुरा खरिद
गरेर जाहेरथानमा पकाइन्छ । पूजा बिधिको
समाप्तिपछि नाइके बेसरासँगै गाउँका बालबालिकादेखि वृद्धवृद्धासम्मले सोडे खाएका थिए । प्रासद ग्रहणपछि
नाइकेले प्रत्येक घर घरमा गएर भर्नीको फूल बाँड्ने चलन छ । नाइके बेसरा प्रसाद बाँड्न जाँदा महिलाहरुले
आँगनमा पिरा, पानी
र तेल तयार गरेर बसेका थिए । घरका मुख्य महिलाले नाइके र सगुन बोकेका बालकको खुट्टा धोएर तेल
लगाइदिएर ढोगेपछि सबैले आशीर्वाद दिए । खुट्टा धोएकी महिलाले नाइकेलाई सादा पानी हाली दिइन् । त्यसपछि नाइके बेसराले ती महिलालाई दिएपछि घरका महिला
सदस्यले चुल्ठोमा र पुरुषले कानमाथि राखेका थिए । त्यसपछि नाइकेसँगै सबैलाई सगुन खुवाएर बिदा गरेका थिए ।
कुडोम नाइके सोरेनका अनुसार सन्थाल
समुदायमा बाहा पर्व फागुन महिनाको शुक्ल पक्षकै दिनदेखि सुरु हुन्छ । गाउँको गुडितले सन्थाल समुदायको
प्रत्येक घरबाट बाहा पर्व
मनाउनका लागि मंगलबार चामल र पैसा संकलन गरेका थिए । स्थानीय विष्णु मुर्मुले सन्थाल समुदाय प्रकृति पूजक भएकोले बसन्त
ऋतुको अवसरमा कोपिला र त्यसको फूललाई बाहा
पर्वमा पूजा गर्ने र त्यो फूल नाइकेबाट ग्रहण गरी सुख, शान्ति र समृद्धिको आशीर्वाद थाप्ने
परम्परा रहेको बताए ।
कान्तिपुर, २०७५ फागुन ६, पुर्णिमा
