चिताैरे रानाहरूकाे वंशावली, शेर बहादुर रानामगर
दुई भाई गुल्मी खालीडाँडा र रेमीका बाख्रा नखाने चितौरे रानाहरुको वंशावली, २०७५नामक वंशावली केही दिन अघि मेरो हातमा आई पुगेको थियो । पुस्तकमा लेखिए अनुसार चित्तौडगढ भारतको राजस्थानमा पर्दछ । राजस्थानमा आज पनि राणाहरुको बसोवास छ । राजस्थानमा सन १५१८ ताका राजा महाराणा प्रताप सिहको राज्य थियो । पछि मुगल सम्राट अकबर बादशाहको राज्य भयो । चित्तौडका राजवंश राजस्थान छोडेर भारतको गडवाल हुदै नेपाल आएका थिए भन्ने लेखिएको छ । चितौरे राना किन भनियो भन्ने बारेमा पुस्तकमा हाम्रा पुर्खाहरु राजस्थानको चित्तौगढ भन्ने ठाउँमा हाल पनि विद्यमान छन् र चित्तौडगढबाट आएको हुनाले चित्तौरे राना भनिएको हो भनि लेखिएको छ । यहाँका चितौरे रानाहरुले बाख्राको मासु नखानुको पछाडी चित्तौडका राणा जिजु बाजेले बाख्राको दूध खाएर बाँचेका कारणले बाख्रालाई आफनो आमा सरह मान्ने भएकाले बाख्राको मासु नखाने गरेको भनिएको छ । यस पुस्तकमा नेपालका चितौरे रानाहरुको पहिलो बसोवासका रुपमा चेप्जु रानाका सन्तानहरु नेपालको गुल्मी जिल्लाको रेमी र भिरखानीमा आएर बसोवास गरेको भनि लेखिएको छ । साथै खालीडाँडाको नामाकरणकाबारेमा उक्त स्थानहरुमा तामा खानी रहेको र तामा तथा धाउँलाई धुने कामलाई खली गर्ने भन्ने गरेकाले खलीडाँडा नाम रहेको र कालान्तरमा खालीडाँडा नाम रहेको भनिएको छ । यस पुस्तकका संकलक र लेखक भारतीय सेनाका सुबेदार मेजर शेर बहादुर राना हाल सैनामैना नगरपालिका ७, देउपारमा बसोवास गर्दछन् । नाताले उनि मेरा कान्छा मामा हुनुहुन्छ ।
नेपालको धेरै जनसंख्या भएको आदिवासी जानजाति मगर हो । यस जातिको सयौं उपथर हरु रहेका छन् । त्यसमध्य राना मगर पनि एक हो । दुई भाई गुल्मी खालीडाँडा र रेमीका बाख्रा नखाने चितौरे रानाहरुको वंशावली, २०७५नामक वंशावली केही दिन अघि मेरो हातमा आई पुगेको थियो । नेपालको धेरै जनसंख्या भएको आदिवासी जनजाति मगर हो । यस जातिको सयौं उपथर हरु रहेका छन् । त्यसमध्य राना मगर पनि एक हो । यस वंशावलीले चितौरे राना मगरहरुको रीति रिवाजका बारेमा उल्लेख गरेकाे छ । उनिहरूकाे मौलिक भाषा के थियो भन्ने बारे उल्लेख गरेको भए राम्राे हुने थियाे। नेपालको जातजातिहरुको ईतिहास लेखन अधुरो रहेको अनुभव भैरहन्छ । यो वंशावलीले कालान्तरमा मगरजाति वा नेपालको ईतिहासलेखनमा टेवा पुरयाउने छ भन्ने मेरो विश्वास छ । यस बारे थप जानकारी राख्ने महानुभावज्यूहरुले केही थप्नु होला । धन्यवाद ।
